โรงเรียนประจักษ์ศิลปาคารเป็นโรงเรียน มัธยมศึกษา แบบสหศึกษา สังกัดสำนักงาน คณะกรรมการ การศึกษาขั้นพื้นฐานได้รับอนุมัติ ให้จัดตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2517 เพื่อเป็นการสดุดี เกียรติยศ "พลตรีพระเจ้าวรวงศ์เธอกรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม" ผู้ก่อตั้งจังหวัดอุดรธานี จึงให้ ชื่อโรงเรียนว่า "โรงเรียนประจักษ์ศิลปาคาร" เปิดทำการสอนครั้งแรกเมื่อ วันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2517 มี น.ส.สมจิตต์ บุตรดีมี เป็นครูใหญ่ มีครูสอนครั้งแรก 6 คน และมีนักเรียนรวมทั้งสิ้น 121 คน นักการภารโรง 1 คน ได้ใช้หอประชุมครุสภาจังหวัดอุดรธานี ซึ่งตั้งอยู่ในบริเวณศูนย์การศึกษา นอกโรงเรียน (วงเวียนห้าแยกใหญ่) เป็นที่ทำการสอนและสถานที่ชั่วคราว วันที่ 2 มิถุนายน พ.ศ. 2518 ได้ย้ายมาทำการ ณ ที่ตั้งปัจจุบันโดยที่ตั้งของโรงเรียนมีเนื้อที่ทั้งหมด 168 ไร่ 1 งาน 27.2 ตารางวา ซึ่งเป็นสถานที่สาธารณประโยชน์มี ชื่อเรียกว่า "ป้าช้าโคกหนองตุ" เมื่อย้ายมาทำการสอนที่สถานที่แห่งใหม่ ได้ใช้อาคารอุตสาหกรรมศิลป์ตัดแปลงเป็นห้องเรียน แต่ไม่เพียงพอ จึงสร้างอาคาร ชั่วคราวขนาด 4 ห้องเรียน ห้องพักครู 1 ห้อง ซึ่งทางหน่วยทหารอเมริกัน และกรมสามัญศึกษาสมัยนั้นได้จัดสรรเงินงบประมาณปี 2518 เป็นค่าก่อสร้างเพิ่มเติม
|